Tarihin izinde: Kut’ül Amare

[[ İngilizler Mezopotamya Seferi’nde ]]

Süleyman Askeri Bey.

İngiliz ordusu, İran’ın Basra kıyısındaki petrol ve doğalgaz kuyularını ele geçirmek üzere 16 Ekim 1914’te kendisine ait Hint Tümeni ile Mezopotamya Seferi’ne çıktı ve 3 Kasım 1914’te Basra Körfezi’ne çıkarma yaptı. Osmanlı ordusunun askeri birlikleri ağırlıklı olarak Çanakkale ve Filistin cephelerine kaydırıldığı için de zorlanmadan Basra’ya girdi. Burada konuşlanan İngilizler, daha sonra Bağdat’ı ele geçirme planları yapmaya başladılar.

Osmanlı Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa, Irak’taki kuvvetlerin başına Yarbay Süleyman Askeri’yi atadı. Ancak İngilizlerin ilerlemesini durdurmak üzere gönderilen Süleyma Askeri’nin

12 Nisan 1915’te İngiliz mevzilerie başlattığı taarruz başarısızlıkla sonuçlanınca Osmanlı ordusu Nasıriye bölgesine çekilmek zorunda kaldı ve Askeri, aldığı başarısızlık üzerine dayanamayarak intihar etti.

[[ Birlikler toplanıyor ]]

Bölgedeki birlikler.

İlk karşılaşmadan ve Süleyman Askeri Bey’in ölümünden sonra bölgede savaşın kızışacağını anlayan iki ordu da bölgedeki askeri birliklerini güçlendirme kararı aldı. Osmanlı Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver Paşa, Süleyman Askeri Bey’in yerine Albay Nurettin Bey’i atarken, İngiliz birliklerinin başında bulunan Orgeneral John Nixon da bölgedeki varlığını arttırdı ve İngiliz 6. Hint Tümeni’nin komutanlığına General Charles Vere Ferrers Townshend’i getirdi. Townshend’e, Osmanlı birliklerini izleme ve Bağdat’ı alma emri verildi. İngiliz birliklerinin artması üzerine durumu tekrar değerlendiren Enver Paşa, bölgedeki güçlerini yeni takviye birliklerle 6. Ordu adı altında topladı ve başına da Alman Mareşal Volmar von der Goltz’u getirdi.

İngilizler, 27 Nisan 1915’te Nurettin Bey’in Kut’ül Amare’nin kuzeyinde oluşturduğu savunma hattına saldırdı. İki gün süren çatışmaların ardından İngilizler Kut’ül Amare’yi ele geçirdi ve Bağdat’a yapılacak harekâtın merkezi olarak hazırladı. 15 Kasım’da alınan yenilginin ardından Albay Nurettin Bey’e takviye olarak

Doğu Anadolu’daki 3. Ordu Sağ Cenah Grubu Komutanı Albay Halil Bey 2 tümenle desteğe geldi. Bu gelişme üzerine İngiliz General Townshend, 22 Kasım 1915’te taarruz emri verdi ancak ilerleme sağlayamayarak geri çekilmek zorunda kaldı.

[[ Kut Halil Paşa’nın kuşatmasına giriyor ]]

Halil Paşa.

Yaşanan geri çekilme üzerine İngiliz birlikleri Kut’ta mevzilerini güçlendirmeye, bu arada Osmanlı ordusu da onları yavaş yavaş kuşatmaya başladı. Kuşatmanın başlarında iki komutan arasında ihtilaf çıktı. Albay Nurettin Bey, hemen taarruz edip İngiliz birlikleri mevzilerini güçlendirmeden Kut’u ele geçirmek, Mareşal Goltz ise yeni takviye birlik çağırmak istiyordu. Yaşanan ihtilaf sonrasında Albay Nurettin Bey bir saldırı gerçekleştirdi ancak bu saldırı başarısızlıkla sonuçlandı ve Goltz bunun üzerine onun yerine Albay Halil Bey’i atadı.

Nixon, İngiliz birliklerinin kuşatma altından kurtarılması için Kut’a General Fenton John Aylmer komutasında 19 bin kişilik bir güç gönderdi ancak Osmanlı birlikleri takviye gücü püskürtmeyi başardı. Bu arada Osmanlı 6. Ordu Komutanı Goltz Paşa hastalanarak 72 yaşında öldü. Onun yerine ise henüz 33 yaşında olan Halil Paşa önce vekâleten, daha sonra ise Tuğgeneralliğe terfi ederek asaleten 6. Ordu Komutanı ve Irak Genel Valisi oldu.

[[ Kut’ül Amare Zaferi ]]

Kut’ül Amare’de kuşatma altında kalan, gönderilen yardım geri püskürtülünce cephane ve erzak sıkıntısı çeken İngiliz birliklere Nixon yeni yardım gönderdi. Julnar isimli 270 tonluk buharlı gemiyle gönderilen yardım da hedefe ulaşamadı ve Osmanlı ordusu tarafında karaya oturtularak ele geçirildi. Erzak, cephane ve hastalıkla daha fazla baş edemeyen İngiliz birlikler, General Townshend ile birlikte teslim oldu. Böylece 29 Nisan 1916 günü, 6’sı general, 476’sı subay toplam 13 bin 309 asker rehin alınarak Kut’ül Amare Zaferi gerçekleşmiş oldu.

Kut’ül Amare Savaşı.

[[ Halil Paşa’nın zafer mesajı ]]

Halil Paşa’nın zafer mesajı.

Halil Paşa’nın “Orduma” başlığıyla başlayan zafer mesajı:

“Arslanlar! Bugün Türklere şeref, şan; İngilizlere kara meydan olan şu kızgın toprakların güneşli havasında, şehitlerimizin ruhu şad ve handan uçuşuyorlar. Hepinizin pak alınlarınızdan öperek, hepinizi tebrik ederim. Bize 200 yıldan beri tarihimizde okunmayan bir vak’ayı kaydettiren Allah’a hamd ve şükürler olsun. Allah’ın azametine bakınız ki, 1500 senelik İngiliz tarihine böyle bir vak’ayı ilk defa sizin süngülerinizle yazdırdı.”

“Bugüne ‘Kut Bayramı’ adını veriyorum. Ordumun her ferdi her yıl bu günü kutlarken, şehitlerimize Yasinler, Tebarekeler, Fatihalar okunsun.”

KAYNAK : Yenişafak