99 yıl sonra tarihi karşılaşma! Fenerbahçe’nin rakibi Slavia Prag

CELAL UMUT EREN

Bu dönem UEFA tarafından birinci kere düzenlenen Konferans Ligi’nde Fenerbahçe, Çekya’dan Slavia Prag kadrosuyla eşleşti.

Bu eşleşme sıradan bir Avrupa kupası eşleşmesi değil, tam 99 yıllık bir eşleşme… 99 yıl evvel herkesin hayranlıkla takip ettiği Slavia Prag, bugün yine İstanbul’da Fenerbahçe’nin önüne çıkmaya hazırlanıyor… Spor Tarihi Araştırmaları Derneği ve Fenerbahçe Tarihi ismine kıymetli işlere imza atan iki spor tarihçisi; Barış Kenaroğlu ve Barış Eymen, ‘99 yıl evvel 99 yıl sonra’ başlığı altında bu tarihi eşleşmeyi MİLLİYET’e anlattı.

– UEFA Konferans Ligi’nde eşleşen Fenerbahçe ile Slavia Prag ortasında tarihi bir süreç var. 1923, 1925 ve 1927 yıllarında 3 maç yapılmıştı, bu süreci biraz anlatır mısınız? 

“1910’lu yıllarda, Galatasaray’ın ve Fenerbahçe’nin yurtdışı seyahatleri var. Dünya Savaşı’ndan sonra ise işgal güçleri gruplarıyla maçlar başlıyor. 1923 yılında Slavia’nın birinci gelişi çok büyük bir olay. Periyot futbolcularının anılarında “Slavia maçları bizim için birer dönüm noktasıydı” cümlesine sıkça rastlıyoruz. 1922’de Türkiye Egzersiz Cemiyetleri İttifakı (TİCİ) çatısı altında faaliyete başlayan Türkiye Futbol Federasyonu, birinci icraatı olarak FIFA’ya üye oluyor ve 1924 Paris Olimpiyatlarına futbol kadrosu göndermek için çalışmalara başlıyor. Periyodun yöneticilerinin akıllarına gelen birinci soru, Türk futbolunun memleketler arası arenada başarılı olup olamayacağı oluyor. Slavia işte bu soruya karşılık bulmak için davet ediliyor.  

‘Stadyum inledi fesler uçuştu’

16 Temmuz 1923’teki müsabaka büyük ehemmiyet taşıyor. 10-1’lik tarihi bir mağlubiyet var ancak Türk ekiplerinin erdem golü de var… Zira daha evvel Altınordu ve Galatasaray’ın 7-0’lık hezimetleri olmuştu.İlk iki maç 7-0 bitince kamuoyunda “Biz bu kadrosu yenemeyiz” fikri oluşmuş. Fenerbahçe’den ise en azından bir gol bekleniyor. Devrin gazeteleri halkın hissiyatını çok hoş söz etmiş: “Üç günün üç karşılaşması esnasında boğazlarda düğümlenip kalan ‘Gol’ sözü binlerce sinenin var kuvvetleriyle stadyumu inletti. Fenerbahçe, İstanbul futbolculuğunun erdemini kurtarmıştı. Stadyum inledi. Fesler havalarda uçtu” cümlelerinde hepsi hemfikir. 

Gol teselliden de öte, büyük bir sevince yol açmış. Seyircilerin maçtan sonra Alaaddin’i omuzlara alıp stadyum kapısına kadar götürdükleri düşünülecek olursa, goldeki aslan hissesi onun üzere gözüküyor. Ancak Fenerbahçe tarihini kendinden sonraki jenerasyonlara armağan eden Dr. Rüştü Dağlaroğlu “Ömer Tanyeri attı” diyorsa, doğrudur. Çünkü bunu şahsen kendilerinden dinleyip, öğrenmiştir. Ömer Bey’in ki lakabı Beleş, gol sezişi düşünüldüğünde hiç sürpriz değil.” 

‘Çok hoş ağırlandılar’

“Türk futbolseverlerini biraz kıran bir olay yaşanıyor maç öncesinde. Fenerbahçe’nin davetlisi olarak Kalamış’taki eski Belvü Gazinosu’na gelen Slavia Prag kalecisi Hana Fenerbahçe’ye de kalesini kapayacağını argüman edip, bahis koyuyor.

Slavialılar İstanbul’da çok hoş ağırlanıyor. Galatasaray Lisesi’nde ve Fatih Belediyesi’nde Slavia onuruna ziyafetler veriliyor. Fenerbahçe’nin Belvü’deki çay daveti de çok keyifli geçiyor. Elbet orada kimi latifeler, iddialaşmalar oluyor. Bunlardan biri de Slavia kalecisinin gol yemeyeceği üzerine argümana girmesi. Bununla bir arada, Fenerbahçeli ve Slavialı futbolcuların birbirleriyle çektirdikleri sevinçli fotoğraflar da var. Slavialılar hatıra olsun diye fotoğrafları alırken bizimkilerin feslerini giymiş. İstanbul’dan ayrılırken de uğurlamaya gelenlerden hatıra olarak feslerini istiyorlar.”

‘Yurt dışına birinci transfer’

– Bu tarihi galibiyeti Bekir Refet Teker namı başka Bombacı Bekir’in baş golü getirdi. Bombacı Bekir’i anlatır mısınız?

“Fenerbahçe altyapısından, Elkatipzade Mustafa Beyefendi mucizesinin yapıtı Bekir… Profesyonel manada yurtdışına transfer olan birinci Türk futbolcusu… Bekir’in Karlsruhe’ye transferini, altyapıdan oyuncu yetiştirip ihraç etme hayalinin başlangıcı olarak kabul edebiliriz. Sevecen Tunç’un yakında yayınlanacak olan kitabında Bekir hakkında çok hoş bir kısım olacağını öğrendik. Mustafa Kemal Atatürk’ün imzasının da bulunduğu kulüp hatıra defterindeki son yazının Bekir tarafından yazılmış olması Fenerbahçe tarihi için hoş bir tesadüf.

4 Aralık 1951 tarihinde şöyle demiş büyük Fenerbahçeli: Uzun yıllardan sonra kulübümü ziyaretimde yönetimci ve atletlerinin olağanüstü çabalarını müşahede ettim. Bu faaliyetlerin semerelerini pek yakın vakitte toplayacaklarından hiç kuşkum yoktur.”

Spor tarihine büyük hizmet

–  Spor Tarihi Araştırmaları Derneği çalışmalarına başladı. Dernek çalışmalarınızdan da kelam eder misiniz?

“Öncelikle bize yer verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Fenerbahçe Tarihi üzerine uzun vakittir çalışmalar yapan bir takımız ve kurumsal bir yapı oluşturmaya karar verdik. Bu bahiste en büyük dayanağı de sevgili Hocamız Prof.Dr.Vahdettin Engin’den gördüğümüzü belirtmek isterim. Spor tarihi üzerinden, dokümana dayanmayan telaffuzlarla toplumu ayrıştıranların karşısında konumlandırıyoruz kendimizi. Spor tarihi, üzerinde bilimsel çalışmaların az olduğu bir alan. Bu alanda akademik olarak çalışma yapmak isteyen şahıslara takviye vermek, özel arşiv ve koleksiyonların kamuoyunun hizmetine sunulmasına yardımcı olmak istiyoruz.”

‘Milli gayrete destek’

1922-23 dönemindeki mağlubiyetsiz ve gol yemeden şampiyon olan takımın fahri lideri Şehzade Ömer Faruk Efendi. Şehzade Ömer Faruk devri nasıl geçmişti Fenerbahçe’de?

“Ömer Faruk Efendi’nin farklı bir statüsü vardı. Kulübü 1920-1924 yılları ortasında Fahri lider olarak himaye etmiş. Şehzade’nin Ulusal Mücadele’ye olan olumlu bakış açısı göz önüne alındığında bu bağlantı daha da paha kazanıyor. Ömer Faruk Efendi’nin kulübü birkaç defa ziyaret ettiğini, anı defterini imzaladığını biliyoruz. Şehzade, işgal güçleriyle alanda gayret veren kulübünü yalnız bırakmamış. Slavia ile 1923’te yapılan maçtan evvel verilen davette Fenerbahçe’yi temsil etmiş. Ömer Faruk Efendi’nin Fenerbahçe tarihinin zenginliklerinden biri olarak kabul edilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

Bekir’in tarihi golü

– 5 Haziran 1927’deki tarihi galibiyete de değinelim isterseniz. Slavia Prag yine İstanbul’da ancak bu defa farklı bir sonuç var…

“3 Haziran 1927’de Galatasaray, Taksim Stadı’nda Slavia ile karşılaşırken, Fenerbahçeliler de Ali Naci Karacan’ın Almanya’dan getirdiği, Bekir’i karşılamak üzere Sirkeci garına gitmiş. Gazeteler ‘Milli grubun eşsiz futbolcusu Bekir geldi’ haberini birinci sayfadan duyurmuş. Bekir de bekleneni yapmış ve Fenerbahçe’ye maçı kazandırmış. Gazetelerde, Fenerbahçe’ye, Türkiye’nin dört bir yanından, 200’ü aşkın tebrik telgrafı geldiği haberlerine rastlıyoruz. Slavialılar ise yenilginin moral bozukluğundan olacak, Fenerbahçelilerin verdiği ziyafete gelmemiş.”

‘Kuvvetli bir basın geleneği’

– Dönemin güçlü ulusal kadrolarından Çekoslovakya’nın birinci 11’inden 7 futbolcu Slavia Prag’da oynuyordu O tarihte Türk basınındaki bakış nasıldı maça dair?

“Dönem basınında Slavia’nın Türkiye’ye gelmeden evvel Romanya Ulusal ekibini 6-0 yendiği haberleri var. Aslına bakarsanız o maçı oynayan Çekoslovak Ulusal grubu. Slavia’nın davet edilme sebebi Türk ulusal ekibini oluşturacak futbolcuların güçlü bir grup karşısında neler yapabileceğini görmek. 26 Ekim 1923’te de Ulusal kadronun birinci resmi maçında Romanya karşısına çıkan takımın Slavia ile maç yapmış 3 kadromuzun oyuncularından oluştuğunu görüyoruz. O periyot Türkiye’de çok kuvvetli bir spor basını geleneği var. Slavia’nın apayrı bir heyecan getirdiği de inkâr edilemez. “Spor Âlemi” ve “Türkiye Egzersiz Mecmuası” üzere dergilerle birlikte, Yusuf Ziya Öniş, Nasuhi Baydar ve Burhan Felek üzere isimler sayesinde bu seyahate dair dayanılmaz bir haber akışı dikkat çekiyor.”

‘Esir kentin moral kaynağı’

–  1923’teki Fenerbahçe kadrosu temelinde rekorların kadrosu. 1922-23 döneminde 58 gol atıp gol yemeyen namağlup bir ekip var.

“İnanılmaz” bir ekip! Şekip Kulaksızoğlu, Hasan Kamil Sporel, Cafer Çağatay, Kadri Göktulga, İsmet Uluğ, Fahir Yeniçay, Sabih Arca, Bedri Gürsoy, Zeki İstek Sporel, Alaaddin Baydar ve Ömer Tanyeri!

Fenerbahçe ve Türk spor tarihinin en değerli isimlerinden Elkatipzade Mustafa Bey’in kurduğu altyapı kadrolarında yetişen bu sportmenler için bizim kullandığımız bir tabir var: “Esir Kentin Moral Kaynağı”. Fenerbahçe’nin işgal kuvvetlerine karşı kazandığı her maç, büyük bir sevinçle karşılanıyor.