Tüberküloza tek kapsülde şifa

Sabancı Üniversitesi ve Harvard Üniversitesi’nin ortak çalışmasında tüberküloz tedavisi için yeni antibiyotik kombinasyonları keşfedildi. Yapılan çalışmada ikiden fazla ilaç içeren, ilaç kombinasyonlarının bulunması için yeni bir yöntem geliştirildi. Doç. Dr. Murat Çokol tarafından yürütülen yeni antibiyotik kombinasyonları çalışmasını kendisinden dinledik. 

– İkiden fazla ilaç içeren ilaç kombinasyonu yöntemi nedir?

İlaçlar bir arada kullanıldığında seyrek olarak sinerji gösterirler, yani kombinasyon ilaçların ayrı ayrı etkisinin toplamından daha etkili olabilir. Sinerjistik ilaç kombinasyonlarının kullanılması özellikle antibiyotik ve kanser tedavisinde büyük potansiyel taşıyor. Bu tarz kombinasyonların tespit edilmesi için ilaçların birçok farklı dozda karıştırılıp hücre ölümüne etkisi ölçülür. Ne var ki geleneksel olarak kullanılan yöntem sadece ikili kombinasyonların sinerjisinin ölçülmesine izin vermekteydi.Bu çalışmada geliştirdiğimiz yöntemle birçok sayıda ilacın arasındaki sinerjiyi de ölçebiliyoruz. 

– Ne kadar süredir bu kombinasyonun üzerinde çalışıyorsunuz?

Yaklaşık olarak 10 yıldır çalışıyorum. Bu süre zarfında sinerjistik ikili kombinasyonları üzerine deneysel ve işlemsel metotlar geliştirdim. Çoklu ilaç sinerjilerinin ölçülmesinin matematiksel modelini ve model organizmalarda deneylerini gerçekleştirdik ve yılda 3 milyon cana mal olan verem mikrobu M. Tuberculosis’te uyguladık. Son 30 senedir neredeyse hiç değişmemiş olan verem tedavisi, birçok antibiyotiğe dirençli olan süper-verem mikroplarına etkili değil. Umuyoruz bulduğumuz bu yöntem verem için yeni tedavilere sebep olur.  

– Bu yöntem hasta açısından nasıl bir fayda sağlayacak?

Çoklu ilaç kombinasyonları hâlihazırda verem ve kanser tedavisinde rutin olarak kullanılır. Verem hastaları 3 ila 4 antibiyotiği yaklaşık altı ay boyunca alırlar. Burada amaç, aynı anda çok sayıda farklı mekanizmasına saldırılan bakterinin direnç geliştirmesine fırsat vermemek. Bu faydasına rağmen antibiyotik ve kemoterapi kokteylleri hastalar üzerinde yüksek yan etkiler oluşturabilir. Çoklu kombinasyonlar tanım gereği aynı etkiyi daha az toplam ilaçla gösterdiklerinden, yüksek etki gösterirken yan etkiyi azaltma potansiyeli taşımaktadır. Örneğin, çalışmamızda vereme karşı etkili üç antibiyotiğin birinden 3’er doz almaktansa 3’lü kombinasyondan 1.5 doz almanın yeterli olduğunu bulduk. 

– Maliyetler düşecek mi yoksa artacak mı bu sistemde?

Geliştirdiğimiz yöntemin en çekici özelliği çoklu ilaç sinerjisi testi maliyetini astronomik oranlarda düşürmesi. Çalışmalarımız devam ediyor

– Tüberküloz için kullanılan bu yöntemi başka hastalıklar için de kullanmak mümkün olacak mı?

Metodumuz genel analitik geometri ve farmakoloji prensiplerini kullanıyor ve uygulanacak organizmadan bağımsız. Sabancı Üniversitesi’nde Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Selim Çetiner ile birlikte bitkilerde ateş yanığına sebep olan Erwiniaamylovora mikrobuna, Üsküdar Üniversitesi’nden Kaan Yılancıoğlu ile de Staphylococcus mikrobuna karşı çoklu antibiyotik kombinasyonları geliştirme projelerimiz sürüyor. Kansere karşı çoklu sinerjistik kombinasyonların bulunması inşallah bir sonraki durağımız olur. 

KAYNAK : STAR GAZETESİ