Erdal Beşikçioğlu: ‘Sahnemiz üzerinden kendi uyuzumuzu kaşıyoruz’

Fişekhane Ana Sahne’de buluşmak üzere sözleşiyoruz. Erdal Beşikçioğlu randevusuna o kadar sadık ki, bir gün evvel yağan kar fırtınası yüzünden tüm uçuşlar durmuş olsa da sonraki sabah birinci uçağa atlayıp Ankara’dan geliyor. Oyun madem küvette geçiyor biz de fotoğraf çekimini küvette yapmaya karar veriyoruz. Oyuncular ve Beşikçioğlu bu sefer susuz küvetlerde dalışa geçiyor. Beşikçioğlu oyunun kurgusunu “Belki delice bir fikirdi lakin bu oyuna ‘Evet’ diyen bayan oyuncularımızın da bir o kadar deliliğe hazır olmaları gerekiyordu” diye anlatıyor.

Naz Göktan, Selin Zafertepe ve Hazal Türesan
Tarz danışmanı: Doruk Kakız
Saç ve makyaj: Burak İleri-Pelin Pehlivanoğlu
Erdal Beşikçioğlu:
Tarz danışmanı: Büşra Işık
Kostüm: Prada

‘Küvetteki Gelinler’in kederi nedir?

Naz Göktan: ‘Küvetteki Gelinler’, gerçek, yaşanmış bir olaydan yola çıkan bir seri katil öyküsü. Biz, oyunumuzda olayı bayanların lisanından anlatıyoruz. Bu üç bayanın ortak noktası bir adam aslında. Yoksa hayatları, yaşları, aileleri ve beklentileri farklı. Adam, onları aşk, sevgi temelinde kandırıp, onlarla evlenip sonra da hem ruhsal, hem mental şiddete maruz bırakıyor. Onları gün geçtikçe bir dertleri, bir hastalıkları olduğuna inandırıyor. Vasiyetlerini hazırlattırıyor, hayat sigortası yaptırıyor. Sonra da küvetlerinde, hiç beklemedikleri bir anda boğuyor.

Sahnelemek için neden bu oyunu seçtiniz?

Erdal Beşikçioğlu: ‘Küvetteki Gelinler’i yapma sebebim İstanbul Sözleşmesi’nin hiç edilmesiydi. Bayan ve bayanın varoluşu üzerine bir sorguydu benim için. Üstüme görev değil fakat kendimce buna gereksinim duydum. Toplumsal medyada bu mevzularda çok paylaşım yapan var lakin aksiyona geçmeye baktığınızda birçoklarını göremiyorsunuz.

Oyun boyunca üç bayan su dolu küvetlerin içinde. Neden bu anlatım formülünü seçtiniz?

Erdal Beşikçioğlu: İşin draması boğulma kavramı üzerine. Bunun da bir formda seyirciye hissettirilmesi ya da ucundan gösterilmesi gerekiyordu. Bayanların suyun içinde olmaları, vücutları ve ömür alanlarının kesimi haline dönüştü. Bu sayede seyirciyle de güçlü bir empati kurdular. Tahminen delice bir fikirdi lakin bu oyuna ‘Evet’ diyen bayan oyuncularımızın da bir o kadar deliliğe hazır olmaları gerekiyordu. Keza üçü de çok hazırlıklı geldi.

Pekala, sıkıntı mu bir saat boyunca su dolu küvetlerin içinde oynamak?

Hazal Türesan: Provaları evvel sandalye, sonra kuru küvette yaptığımız için su geldiğinde çok rahatladık. Yapmak istediğimiz her şey suyla ortaya çıktı.

Pekala su dolu küvetlerin içindeki oyuncuları yönetmek güç muydu?

Erdal Beşikçioğlu: Kuru küvette provaları yapmaya başladığımızda yönetmek daha zordu. Suyla birlikte daha rahat oldu. Mesela bir çocuk bir su birikintisinde en keyifli vaktini geçirir. Oyunculara da o su birikintisini verince işimiz daha kolay hale geldi.

Şiddetle yüzleşmek sizi zorladı mı?

Hazal Türesan: Okuma provalarında bayanların yaşadıklarını gördükçe dağıldık. Ayaklandıktan sonra Erdal Beşikçioğlu’nun rejisiyle yer yer kimi anlarda çok eğlendiğimizi fark ettik. Bu durumun içinde “Ben buna nasıl gülebiliyorum” diye sorgularken yakaladık kendimizi. Şiddetle bu biçimde yüzleşmek tuhaftı. 

Erdal Beşikçioğlu: Aslında o şiddeti ortaya çıkarırken biraz da eğlendik. Zira nüktedan bir oyun. Öykü, karakterler öldükten sonra ömrü fark ediş ve uyanışlarıyla başlıyor. Kendi sorgulamalarında kendi cümbüşleri de ortaya çıkıyor. Bu yüzden bir yandan gözünüzden yaşlar akarken bir yandan kahkahalarla güldüğünüz bir iş. Seyirciyle yakalanması sıkıntı bir empati. Bu üç hanım gelinlikleriyle bunu yakaladı.

Tatbikat Sahnesi ‘Küvetteki Gelinler’i bu dönem sahneye taşıdı.

İKİ GÖBEK ATALIM, BEŞERLER ALKIŞLASIN

Sizin gerçek hayatta bu oyunda anlatılan üzere takıntılı, manyak sevgilileriniz oldu mu?

Hazal Türesan: Hiç toksik ilgi yaşamadım. Bence, ailemde ve etrafımda arbede, gürültü ya da değersizlik görmediğim için haliyle kendimi öteki bir erkeğin kıymetli hissettirmesine muhtaçlık duymadım. 

Naz Göktan: Ben de yaşamadım. Görece daha temkinli, kendini huzurlu hisseden, sorunsuz, denetim edebildiği ortamlarda yaşayabilen biriyim.

Selin Zafertepe: Bunlara katılmıyorum. En kolayından hisler üzerinden manipüle edilme durumu bile bir şiddet bence. Zira gerçek olup olmadığı bilinmeyen bir his, daima söylene söylene beyinde gerçek üzere kabul ediliyor. Hasebiyle ben bu duygusal manipülasyona çok maruz kaldım. Bunun ortam ya da ailenle ilgisi olduğunu da düşünmüyorum. Yaşadığım bir şeydi, doğal artık değişti.

Pekala, siz hiç, bir bayanı bu tip duygusal manipülasyonlara maruz bıraktınız mı?

Erdal Beşikçioğlu: Bilemezsiniz ki… Bayanın ve erkeğin yaradılışı ortasında hayatı algılama ve sahiplenme biçimlerinde çok büyük farklar var. Birçok erkek, ataerkil yapıları sebebiyle bunu bilmeden  yapıyor olabilir. Tahminen ben de, hatta tahminen sen de çok nahif bir insan olmana karşın bunu yapmışsındır. Çok sıkıntı bir durum. İnsan birbirine paha verdiği ölçüde kendi soyunu bir üst düzeye taşıyacaktır diye düşünüyorum.

Sanat bu tip bahislerde bir şeyleri değiştirebilir mi sizce?

Erdal Beşikçioğlu: Değiştirir natürel ki, yoksa niçin yapıyoruz, meczup miyiz? Avrupa’daki pek çok ülke kendi toplumsal ve ideoloji ihtilalini sanat üzerinden yapmış. Sanat tuhaf bir etkileşim alanıdır. Bakış açısını değiştirir. Hayata daha keyifli bakmanızı, kendinize olan saygınızı oluşturmanızı sağlar. Yoksa manyak mıyız bunları yapalım! Biz de iki göbek atalım, beşerler alkışlasın. Ne anladık bundan? Bir iletinin yoksa bu işi yapmanın da bir manası yok.

ERKEKLERİN ALANLARI DAİMA DAHA GENİŞ, O DENLİ BÜYÜYORLAR

Oyunda ana tema bayana şiddet. Siz bağlantılarınızda hiç şiddet gördünüz mü?

Naz Göktan: Ruhsal şiddete maruz kaldığıma eminim.

Hazal Türesan: Bağlarda ruhsal şiddeti fark edip daima uzadım. Erkekler o denli ataerkil bir biçimde yetiştiriliyorlar ki, tahminen farkında bile değiller. Ben küçükken anneannemle yaşıyordum. Ezan okunduğunda meskene girmek zorundaydım ancak kuzenim erkekti ve o daha sonra gelebiliyordu. Erkeklerin alanları daima daha geniş, o denli büyüyorlar. Sen o büyük alanların içinde bayan olarak ‘Bir dakika, ben buradayım’ dediğinde ayarları bozuluyor.

Erdal Beşikçioğlu: Bir de toplumsal kavramlarımız var. Sünnetimiz var. ‘Oğlum erkek oldu’… Çok kıymetli bir kavram. Herkes oğlan çocuk oldu diye armağanlar veriyor. Kızımız bayan olmaya adım attığı vakit da çabucak örtbas ediliyor. Bayan, o vakit kadınlığının pahasının farkına varamıyor. Tahminen bayan için de ‘vay anasını’ diye sünnet üzere merasim düzenlense, o da varoluşunun farkına varıp ayakları yere daha sağlam basacak.

Hazal Türesan: Bayan regl olduğunda pedi bile bilinmeyen gizli istiyor, ped zımnî bâtın veriliyor.

Erdal Beşikçioğlu: Esasen bir alkol, bir de ped tezgâh altı satılıyor işte…

Selin Zafertepe: Küçükken erkeklerin çıplak fotoğrafları da çekilirdi. Benim de var ancak küvette, daima önüm kapalı.

Naz Göktan: Aa yeniden mi küvet (gülüyor)!

ANKARA’DA SEYİRCİ, MÜELLİFİNE NAZARAN OYUNA GELİR İSTANBUL’DA KISSA VE MÜELLİFLE PEK İLGİLENİLMİYOR

Tiyatrolar her geçen gün daha çok ilgi görüyor. Ekranda gördüğümüz tanınan isimlerin birçoklarını tiyatro sahnesinde de görmeye başladık. Bu durum yıllarını tiyatroya vermiş oyuncuları nasıl etkiliyor?

Erdal Beşikçioğlu: Ona bakarsan, bir periyot de gazinolarda bu çok oluyordu Hakan. Ben çok oyuncu gördüm gazinolarda sahne alan. Lakin bu makus değil, bu etkileşim devam ettiği sürece beşerler televizyonda gördüklerini merak edeceklerdir.

O vakit bu durum tiyatroların işine yarıyor diyebilir miyiz?

Erdal Beşikçioğlu: Aslında tiyatronun maksadı o değil fakat şöyle bir şey anlatayım: Mesela Ankara’da seyirci muharririne nazaran oyuna gelir. Sonra direktörüne bakar. Öyküyü seyreder. Öykü içinde oyuncular yeterliyse onları kıymetlendirir. İstanbul’da öykü ve müellifle pek ilgilenilmiyor. İzleyici hoşça vakit geçirmek istiyor. Bunu bütün İstanbul için değil elbette, tanınan kültür için söylüyorum. Fakat İstanbul’un da yüzdesi yüksek bir tanınan kültür takipçisi var.

Yani sizce ekrandaki isimler sahnede olsun…

Erdal Beşikçioğlu: Sahne üzerinde canlı soluk alıp verme olsun da her ne halde olursa olsun. Her körün bir topal alıcısı vardır.

Daima oyun ürettiniz lakin bir yandan ekranı da bırakmadınız. Oradan kazanıp bu tarafa mı yatırdınız?

Erdal Beşikçioğlu: Bu motorun bir halde dönmesi gerekiyordu. Bunun için de ekranda görünmeniz kaide. Pandemiden sonra tekrar televizyon başladı. Allah’tan dijitale ‘Hamlet’ üzere işler yaptım da hayata geri döndüm. Yoksa dizi olayı büyük bir monotonluk. Hayat zevklerini alamadığınız bir biçim.

HER BAYAN O BEYAZIN İÇİNDE GÖRÜLMEK İSTİYOR

Bu oyundaki bayanlar gelinlikle; sizin gelinlik giyme hayalleriniz var mı?

Hazal Türesan: Hiç hayalini kurduğum bir şey değil.

Selin Zafertepe: Ben daha evvel evlenip boşandım. O vakit da gelinlik giymeye çok istekli değildim. Hatta ‘Beetlejuice’da Winona Ryder’ınki üzere gotik kırmızı bir gelinlik giymek istemiştim. Çocukluk hayalim buydu. Lakin ailem “Biz seni beyaz gelinlikle hayal ediyoruz” deyince onları kırmak istemedim. Yani o vakit da benim için çok bir şey söz ettiği söylenemez.

Erdal Beşikçioğlu: Bu türlü söylediklerine bakma…

Neden bakmayayım?

Erdal Beşikçioğlu: Her bayan o beyazın içinde görülmek istiyor bence. Zira beyaz bir bayana o kadar yakışıyor ki… Çok hoş oluyorlar ve bu göz arkası edilemez. Her bayan üremek, kendinden bir modül dünyaya getirmek istiyor. O yüzden bakma sen bunların bu türlü dediklerine (gülüyor).

Naz Göktan: Valla ben çok domestik biriydim. Gelinliğim, düğün müziğim, hülasa her şey 20 yaşıma kadar başımda muhakkaktı. Sonra bu fazla seremonik olan şey beni rahatsız etmeye başladı sanırım. Bir de ben aşkın sonsuz olduğuna inanıyordum o vakitler. Ne vakit ki her aşkın kesinlikle hayal kırıklığı barındırdığına inandım, o vakit yaşla birlikte, beyaz gelinlik hayali de farklı bir biçim aldı.

Hususumuz aşka geldi… Ne dersiniz?

Erdal Beşikçioğlu: Aşkı aslında yalnızca beşerde yaşamak bence ilkel toplumların yaklaşım biçimi.

Neden?

Erdal Beşikçioğlu: Zira aşk spesifik olan bir şey değil ki. Hususa dair de âşık olabilirsin. Sanat da bu aşkın üzerine heyeti bir biçimdir. Sanat ve aşk, aşk ve hayat her anında var olan bir şey. Kar yağdı ve hepimiz dışarıya çıktık. Neden? Beni hayatım boyunca dışarı çıkartıp koşturacak bir bayan görmedim, iki çocuğumun doğumu hariç… Hayat insanın kendi içindeki aşkı keşfetmesinde var oluyor bence. Tabiata, hususa, hayvana ya da canlıya karşı…

TOPLUMSAL MEDYAYLA DAYANILMAZ DÜZMECE OLDUK

Oyunda uydurma bir kimlik ve geçersiz bir hayatla bayanlar bir adam tarafından kandırılıyor. Günümüzde toplumsal medyanın bu sahteciliğe tesiri nasıl oldu?

Naz Göktan: Dayanılmaz uydurma olduk. Birinin profil fotoğrafıyla gerçek hayattaki halini ne kadar benzetiyorsunuz birbirine. Ben çok az benzetiyorum. İnternette gördüğüm her şeyi tekraren sorguluyorum.

Neden bu türlü olduk?

Erdal Beşikçioğlu: Toplumsal medya şahısta varoluş formunu değiştirdi. Evvelce var olabilmek için prensiplere mutlak bağımlılık gerekiyordu, artık gerekmiyor. Bazen o denli şeyler görüyorum ki insan üstünü başını parçalamak istiyor. Allah’tan sahnemiz var da sahnemiz üzerinden kendi uyuzumuzu kaşıyoruz.

BİRAZ SERT VE HOYRAT OLMAK GEREKİYOR

Bu bir bayan öyküsü diyoruz. Bayan size ne söz ediyor?

Erdal Beşikçioğlu: Annemi. Daha ne söz etsin. Dünyanın en kıymetli varlığı.

Pekala, erkekler bayanlardan ne istiyor?

Erdal Beşikçioğlu: Onu bilemiyorum, evli olduğum için de o sürecin hâlâ içerisindeyim. Aslında ne beklediğimizin ismini da koymak istemiyoruz. Erkek ya da bayan olmasına da gerek yok, eksiğini tamamlayan bir insan var olduğu sürece hayat yaşamaya kıymet bir hal alıyor.

Hazal Türesan: Evet ya, hakikaten ne istiyorlar? Bilmiyorum.

Erdal Beşikçioğlu: Pekala şunu sorayım; bayan erkekten ne istiyor?

Hazal Türesan: Ne isteyeceğim, keyifli olmak istiyorum.  Çok fazla bir şey de beklemiyoruz. Her şeyi de hallediyoruz.

Bu dalda bayan olmanın zorluklarını yaşıyor musunuz?

Hazal Türesan: Şayet biraz nahif ve sessizsen, herkese değerli davranıyorsan bağlar çatırdıyor. Biraz sert ve hoyrat olmak gerekiyor. Fark edemediğin mobbing’ler yaşıyorsun. Fakat artık konuşur ve ‘Bir saniye’ der hale geldik. Zira bayanların da sesi çıkmaya başladı.

Oyuncular (soldan sağa) Naz Göktan, Hazal Türesan ve Selin Zafertepe ile direktör Erdal Beşikçioğlu

CANLI PERFORMANSIN ÖNÜNE HİÇBİR HİS GEÇEMEZ

Televizyon, sinema ve tiyatronun ne üzere farkları var?

Erdal Beşikçioğlu: Televizyonda; direktörünü, imaj direktörünü üniversite imtihan sonucuyla seçiyorsun. Bilemezsin ki hangi sınıftan geldi. Puanını tutturmuş, kazanmış. Lakin oyuncu çocuk üzeredir, o çocuğa nasıl davranacağını bilmen gerekir. O kadar savunmasızdır ki, kendi kişiliğinden çıkıp öteki bir kişiliği yaratacak bir beynin orada olması gerek. Televizyonda bu türlü bir durum yok. Öteki tarafta sinema biraz daha disiplindir, büyük bir akademik özgeçmiş gerektirir. Tiyatroysa her bir bireyin birbirine paha verdiği bir alandır, dünyanın da en lezzetli yeridir.

Ekran, sinema, tiyatro… Bir sıralama yapsanız…

Erdal Beşikçioğlu: Canlı performansın önüne hiçbir his geçemez. Tiyatro ortak bir üretim ve etkileşim alanı. Sonra sinema. Orada biraz daha arıyor, biraz daha konuşup paylaşıyor ve yaptığınız işten tatmin oluyorsunuz. Dizideyse işin sonunu bilmiyorsunuz. Bir hafta içerisinde o kelamları hakikat halde söyleyip geçmeniz gerekiyor.

Oyun yönetmek mi yoksa oyuncu olmak mı sizce daha keyifli?

Erdal Beşikçioğlu: Güzel oyuncularla oyun yönetmek çok keyifli.

Neden?

Erdal Beşikçioğlu: Mahallede oyun oynamak üzere bir şey. Çocuk gibi… Hiçbir şey düşünmüyorsun. Aşk da herhalde o denli hissettiriyor, onun üzere.

SAHNE YERİNE TELEVİZYONDA GÖRÜNÜR OLMA EFORU ÜRETME AŞKININ ÖTESİNE GEÇTİ

Erdal Beşikçioğlu nasıl bir direktör, anlatır mısınız biraz?

Selin Zafertepe: Karakterin iç dünyasını, yapısını, yaşadığı an itibariyle hissettiklerini ya da oyunla ilgili sahnede görmek istediği durumu, tek bir cümle, bazen de tek bir sözle anlatabilen ve tıpkı vakitte bir sözüyle oyuncunun içinde birçok pencere açan, nadide bir direktör. Pek çok direktör bir şeyleri göstererek anlatır. Ancak Erdal Beşikçioğlu oyuncunun ruhunu işliyor.

Hazal Türesan: Adam deha. Gözüne bakınca seni çok âlâ anlıyor. Konuşmana gerek yok. İnanılmaz bir adamla çok yeterli bir iş yaptım.

Naz Göktan: Erdal Hoca’yla 10’uncu senem. Oyunculuğa onunla başladım. Beni yetiştiren hocalarımdan biri oldu. Bir meskende baba ve anneyi nasıl kaşından gözünden anlıyorsun, o denli bir şey benim için. Alışılmış sıkıntı tarafları da var, fakat evvelden daha da zordu (gülüyor).

Pekala siz oyuncularınızı, bu üç bayanı nasıl anlatırsınız?

Erdal Beşikçioğlu: Biz çok pahalı oyuncularla çalıştık, okulda da öyleydi. Artık o tıp beşerler yok, kalmamış. Zira o vakit yalnızca tiyatro ve sanat vardı. Ve o aşkı onlardan daha uygun öğretecek yoktu.

Artık ne oldu?

Erdal Beşikçioğlu: İnsanların sahne üzerinde olmak yerine televizyonda görünür olma gayretleri üretme aşkının ötesine geçti. O vakit da ihtiras meydana geldi. Uygun bir oyuncu, kendi içinde kendiyle sıkıntısı olan oyuncudur. Bizim oyunumuzdaki üç bayan oyuncunun da kendi içinde sıkıntıları vardı. Eksikliklerinin farkındalardı ve kendi içlerinde çalışarak öteki bir boyuta taşıdılar. Akademik olan oyuncularla da çalışmak diğer bir keyif oldu.