Alim ve şair Ali Ulvi Kurucu vefatının 20. yılında yâd ediliyor: Ali Ulvi Kurucu kimdir?

Peygamber Efendimiz Hz. Muhammed (S.A.V) olan sevgisinden ötürü Medine’ye taşınan ve İstiklal Şairimiz Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerini ezbere bilen Ali Ulvi Kurucu Hoca, 3 Şubat 2002 günü 82 yaşında ruhunu Rahman’a teslim etmişti.

Merhumun naaşı, Mescidi Nebevi Camii’nde sabah namazını müteakip kılınan cenaze namazının akabinde Medine’deki Cennet’ül Baki Kabristanlığı’na defnedilmişti.

Ömrünü genç jenerasyonları yetiştirmeye vakfeden, ilim, edep, irfan adamı, hoş ahlâk timsali, gönül insanı ve şiir üstadı Ali Ulvi Kurucu, vefatının 20. yılında hayırla ve rahmetle anılıyor.

KONYA’DA DOĞDU MEDİNELİ OLDU

Ali Ulvi Kurucu, 1922 yılında Konya’da doğdu. Kentin kıymetli isimlerinden Hacıveyiszâde İbrâhim Efendi’nin oğludur.

Dedesi Veyis Efendi ve amcası Hacıveyiszâde Mustafa Efendi, “ilim evi” olarak anılan aile ocağının dinî ilimlere hizmetleriyle tanınmış simalarıdır.

Birinci hocası olan babasının yanında hâfızlığını tamamladıktan sonra birinci ve ortaokulu Konya’da bitirdi. Babasından sarf-nahiv, Kādirî piri Hâfız Ali Efendi’den kıraat okumaya başladı.

İLİM ÖĞRENMEK İÇİN MEDİNE’YE GÖÇ ETTİ

O günkü kaidelerde dinî ilimlerde derinleşmeye uygun bir ortam bulamayınca ailesiyle birlikte Medine’ye göç etti; oradan da yüksek tahsilini tamamlamak üzere Mısır’a gitti. Kahire’de Ezher Üniversitesi’ne kaydoldu (1939).

Burada Türk öğrencilerin kaldığı Revâku’l-Etrâk’ta Mustafa Runyun, Ali Yakup Cenkçiler, Ahmet Davudoğlu, İsmail Ezherli üzere daha sonra dinî ilimler alanında isim yapacak bir arkadaş kümesi ortasında yer aldı. Ezher’deki eğitimi mühletince, Kahire’de ikamet etmekte olan eski şeyhülislâm Mustafa Sabri Efendi ile Mehmed İhsan Efendi ve Zâhid Kevserî üzere tanınmış bireylerin yakın etrafında bulundu, onlardan ders aldı, sohbetlerinden yararlandı.

Altı yıllık bir eğitimden sonra babasının vefatı üzerine Medine’ye ailesinin yanına döndü. Burada uzun mühlet Evkaf Dairesi’nde İnşaat ve Sicillât emini olarak çalıştı. Akabinde II. Mahmud’un inşa ettirdiği Mahmûdiye (1953-1975) ve Şeyhülislâm Ârif Hikmet (1975-1985) kütüphanelerinde müdür olarak vazife yaptı, buradan emekliye ayrıldı.

Kütüphaneciliği sırasında Arapça, Farsça, Türkçe kaleme alınmış binlerce yazma yapıtı tanıyan ve bunların tasnifini yapan Kurucu Türkiye ile olan bağını hiçbir vakit kesmedi; bilhassa Türk hacılarıyla yakından ilgilendi. Emekli olduktan sonra Türkiye’de daha uzun mühlet kalmaya başladı. 3 Şubat 2002’de Medine’de vefat etti ve Cennetü’l-bakī‘a defnedildi.

ŞİİRE İLGİSİ EZHER’DE PEKİŞTİ

Edebiyat ve şiire olan eğilimi Ezher’deki öğrencilik periyodunda içine girdiği ortamda besbellilik kazanmış, özellikle aruz ve Türk edebiyatı dersleri aldığı İhsan Efendi ile Victor Hugo, Lamartine üzere Fransız şairlerinden Türkçe’ye çeviriler yapan Mustafa Sabri’nin oğlu İbrahim Sabri’den şiir yazma konusunda teşvik görmüştür. Türk, Arap, Fars ve Fransız edebiyatları hakkında sohbet ve değerlendirmelerin yapıldığı bu ortamdaki insanların Mehmed Âkif’e olan hayranlığı onu da etkilemiş, hatta bir orta Mehmed Âkif üzere şair, Cenab Şahabeddin üzere nâsir olma isteğine kapılmıştır. Birinci şiir denemelerine de orada başlamıştır. Medine’ye döndükten sonra şiirde hocası Mahmud Cevdet (Sezer) Beyefendi olmuş, bu yıllarda İstek Tevfik’e mektuplar yazarak birtakım şiirleri hakkında görüşlerini sormuştur. 1947’de yazdığı bir mektup, o sıralarda İstek Tevfik’in şiiri ve metafizik problemlerle yakından ilgili olduğunu ortaya koymaktadır.

Ali Ulvi, Ali Kemal Belviranlı’nın 1950’de İstanbul’da çıkarmaya başladığı İslâmın Nûru adlı mecmuada art geriye şiirler yayımlamıştır. Daha çok Mehmed Âkif şeklini sürdüren dinî ve ulusal muhtevalı bu manzumeler o devirde geniş okuyucu kesitlerince ilgiyle karşılanmıştır. Uzun yıllar Kahire ve Medine’de yaşamasına karşın Türk edebiyatı ile yakından ilgilenmesi, farklı şairlerden birçok şiir yanında Safahât’ın tamamını ezberinde tutacak kadar kuvvetli bir hâfızaya sahip olması, şiir zevkinin oluşum yıllarında birlikte olduğu son Osmanlı aydınlarından aldığı lisan terbiyesi onu ana lisanının natürel yapısı içinde tutmuştur. İslâmî ve ulusal pahalara bağlı bir gençliğin yetişmesi ülküsünü aile mirası olarak devam ettirmiş, şiiri yanında sohbetleri ve gazetelerde yazdığı yazılarını da bu türlü bir gaye için vasıta yapmıştır.

Ali Ulvi’nin, “Doğmazdı kalbe iman, inmezdi arza Kur’an”; “Derdmendim yâ Resûlellah, devâ ol derdime”; “Ey âşık-ı dîdâr, ulu yezdâna gönül ver”; “Bülbüller sazda”; “Mevlâm sana ersem diye”; “Âşık-ı yezdan” üzere kimi şiirleri Sadettin Kaynak, Zeki Altın, Ali Kemal Belviranlı, Fevzi Özçimi ve Tahir Karagöz tarafından bestelenmiştir.

ALİ ULVİ KURUCU YAZDIĞI NAATI OKUYOR

Peygamber (s.a.v.) aşığı Merhum Ali Ulvî Kurucu Hoca, Mehmed Zahid Kotku Hazretleri’ni anma programında İskender Paşa Câmii’nde Nat’ı-Şerîf okuyor. Yanındaki merhûm Es’ad Coşan Hoca.

İmajlar 11 Kasım 1993’e ilişkin. 

Derdimendim yâ Rasûlallah, devâ ol sıkıntıma,
Destgir ol, yâ Habiballah, bu asî mücrime!..
Sen şefâat kânı varken, yalvarayım ben kime?..
Ben Rasûl-i Kibriyânın, bülbül-ü nâlânıyım.
Mücrimim gerçi, Muhammed Mustafâ hayrânıyım..

Bûy-i vaslındır, muattar eyleyen sünbülleri,
Işık cemâlinden yapıttır, bağ-ı aşkın gülleri,
Gül cemâlindir Habîbim, mesteden bülbülleri,
Ben Rasûl-i Kibriyânın, bülbül-ü nâlânıyım.
Mücrimim gerçi, cemâl-i Mustafâ hayrânıyım

Cânını cânâne kurban eyliyor pervâneler,
Bezm-i vaslın neş’esinden, gaşyolur mestâneler, 
Âşıkın gözyaşlarından, doldu daima peymâneler,
Ben Rasûl-i Kibriyânın, bülbül-ü nâlânıyım.
Mücrimim gerçi, Muhammed Mustafâ hayrânıyım..

Ermek istersen, O şâh’ın himmet-ü imdâdına,
Cân ü lisandan âşık ol sen; “İsm-i zât” evrâdına,
Ses verir (Ulvî); melekler âteşin feryâdına, 
Ben Rasûl-i Kibriyânın, bülbül-ü nâlânıyım.
Mücrimim gerçi, Muhammed Mustafâ hayrânıyım!

Derûn-u lisanda her sıkıntıya devâsın yâ Rasûlallah!
Muhammed Mustafâ hayrü’l-vera’sın yâ Rasûlallah!

Muallâ cilvegâhın ka’be kavseyni konut ednâdır.
Cemâl-i pür kemâle âşinâsın yâ Rasûlallah!

Leamruk pâye-yi kudsiyyetin deryâ-yı ihsandır.
Günahkâr ümmetin için mürtezâsın yâ Rasûlallah!

Seni medheylemek ister bu gönlüm yâ Rasûlallah!
Senin meddâhın Allah’dır benim medha gücüm yetmez…

Çiçekler lâleler güller sana ilân-ı aşk eyler.
Gönüllerde esen ba’d-ı sabâsın yâ Rasûlallah!..

ALİ ULVİ KURUCU’NUN YAPITLARI

1. Büyük İslâm Şairi Dr. Muhammed İkbal (Ankara 1957). Ebü’l-Hasan en-Nedvî’nin Muhammed İkbal hakkındaki bir konferansından meydana gelen yapıtının çevirisidir.

2. Zulmeti Yıkan Nur (Ankara 1958). Ebü’l-Hasan en-Nedvî’nin Mâẕâ ḫasire’l-ʿâlem bi’nḥıṭâṭi’l-müslimîn adlı Arapça yapıtının “Câhiliyetten İslâmiyet’e” başlıklı ikinci babının tamamı ile üçüncü babının birinci kısmının çevirisidir.

3. Gümüş Tül (İstanbul 1962). Önce Nurdan Sesler (Ankara 1957) ismiyle bir ortaya getirdiği tamamı aruzla yazılmış şiirlerini topladığı yapıtıdır. Daha sonra yeni şiirlerin ilâvesiyle Gümüş Tül ve Alevler adıyla yeni basımları yapılmıştır (5. bs., İstanbul 1996).

4. Asırlar Boyunca Parlayan Nur (İstanbul 1965). Faslı Pir İbrâhim b. İdrîs es-Senûsî’nin en-Nûrü’l-lâmiʿ adlı yapıtının çevirisi olup Ali Kemal Belviranlı’nın önsözüyle neşredilmiştir.

5. Gecelerin Gündüzü (İstanbul 1990). Muharririn 1987-1990 yılları arasında Zaman gazetesinde çıkan yetmiş kadar yazısı ile kimi gazete ve mecmualardaki dört konuşmasından oluşmaktadır. Eser M. Ertuğrul Düzdağ tarafından yayıma hazırlanmıştır.

6. Medine Notları (İstanbul 1999). Hayrettin Bulut tarafından yayıma hazırlanmıştır.

ANILARI KİTAPLAŞTIRILDI

Ali Ulvi’nin 1957’de Atıf Ural’ın teklifiyle Said Nursi için hazırlanan Târihçe-i Hayat adlı kitaba yazdığı önsöz en hoş nesir kesimlerinden biri kabul edilmiş ve isminin duyulmasında bir oldukça tesirli olmuştur. Sıhhatinde kendi ağzından derlenen anıları M. Ertuğrul Düzdağ tarafından yayıma hazırlanmaktadır. Ayrıyeten Abbas Mahmûd el-Akkād’dan çevirip şerhettiği Yirminci Asır Mütefekkirlerinin Hakkı Arayışı adlı yayımlanmamış bir yapıtı bulunmaktadır.