Abzal Saparbekuly: “Türk Dünyası’ndaki işbirliğimiz kendi dinamik sürecinde devam edecek.”

Kazakistan’da yılın birinci haftasında akaryakıta yapılan artırımlarla başlayan şovların şiddet hareketlerine dönüşmesi, ülkeyi 30 yıllık tarihinde görülmemiş bir siyasi krize sürükledi. Barışçıl bir formda başlayan protestoların farklı bir sürece evrilmesi üzerine Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev’in yardıma çağırdığı Kolektif Güvenlik Muahedesi Örgütü (KGAÖ) Barış Gücü ülkede durumun istikrara kavuşmasının akabinde çekilmeye başladı. Kazakistan’ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly, ülkesindeki olayların perde gerisini ve mevcut durumu, Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi’ne (ANKASAM) kıymetlendirdi.

KAZAKİSTAN’DA YAŞANAN SON DURUM

Kazakistan, büyük bir facia ve trajedi atlattı. Şu anda ülkenin birçok bölgesinde fevkalâde hal kaldırıldı. Yalnızca Almatı, Almatı ili ve Cambyl vilayeti kırmızı bölgede. Sıcak çatışmaların yaşanmadığı bu bölgelerde, toplum içine karışan faillerin bulunmasına yönelik terör operasyonları devam ediyor.  Birebir vakitte olaylarda yer alan yağmacı bir kesim vardı. İşte bunların da tespit edilmesine yönelik devam eden bir süreç kelam konusu. Bununla birlikte birçok üst seviye devlet vazifelileri, vazifesinden alınarak soruşturulmaya tabi tutuluyor. Genel manada Kazakistan’da asayişin sağlandığını, yaralarımızı sarmaya yönelik adımların devlet tarafından itinayla atıldığını belirtmek isterim. Kentlerimizin tekrar eski haline getirilmesi için tamirat ve hasar tespit çalışmaları sürüyor.

PROTESTOLAR NEDENİYLE KAZAKİSTAN’DA OLUŞAN ZARARIN BİLANÇOSU

Ziyanların bilanço tespit süreci devam ediyor. Aldığım son bilgilere nazaran, yalnızca Almatı kentinde işletmecilerin ziyanı 400 milyon dolar civarında. Olaylarda internet kesintisinin yaşanması, bankaların ve kimi ticaret merkezlerinin çalışmaması nedeniyle şu anda ülke genelinde toplam kayıp 3 milyar dolar.

ŞU ANA KADAR KAÇ KİŞİ GÖZALTINDA?

Bu olaylara karışanlara yönelik gözaltılar devam edecek. Şimdiye kadar 12.000’in üstünde kişi gözaltına alındı. Yalnız şunu da bilhassa söz etmek istiyorum; Kazakistan Cumhuriyeti Başsavcılığı, her olayın tüzel olarak itinayla soruşturulacağını açıkladı. Gelen son sayılara nazaran, 6.976 idari soruşturma evrakı açıldı. 4.918 şahsa türlü seviyede idari soruşturma açılırken; 791 bireye idari para cezası, 2.149 bireye ikaz cezası verildi. Terör aksiyonlarıyla ilgili 44, kitlesel yıkım nedeniyle 34 ve adam öldürme hatasından 15 olmak üzere 494 ceza davası açıldı. Öbür kabahat unsurları olarak da kovuşturma yapılmaktadır. Her olayın türel olarak itinayla araştırılıp sorgulandığı süreçte, 412 kişi mahkeme kararıyla tutuklandı. 524 kişi ise hala gözaltında.

TOKAYEV’İN AÇIKLADIĞI ISLAHATLAR

Yılbaşından bu yana gerçekleştirilen bütün olayların bir oyunun, bir karanlık planın modülü olduğunu düşünüyoruz. Evet, hakikaten olaylar barışçıl bir halde başladı ancak bu barışçıl aksiyonlara provokatörler karıştı, ondan sonra da yağmacılar ve asıl planı oluşturmak isteyenlerin ne yapmaya çalıştığı, silahlı terör kümelerin karışmasıyla görüldü. Sonuçta hepimizin şahit olduğu olaylar gerçekleşti. Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım-Cömert Tokayev, hükümetin bundan sonra birtakım hareketleri hayata geçireceğini duyurdu. Kazakistan’da yaşanan hadiseler sonrasında yaraların sarılması ve hatalıların bulunması gerekiyor. Bu olaylar, bize bir istihbarat ve güvenlik zafiyetinin olduğunu gösterdi. Buna nelerin yol açtığı kapsamlı bir halde araştırılacak. Bununla ilgili hükümet tarafından yetkililere birçok talimat verildi. Bilhassa de olaylara karşı müdahalede; yani güvenlikle ilgili ortaya çıkan zafiyetlerin acil bir biçimde tespit edilip; bunların yerinin doldurulması gerekiyor. Bu mevzuda birinci öncelik, kolluk sistemi ıslahatlarının acilen hayata geçirilmesi olacak. İkinci olarak da ulusal muhafızlarımız ve silahlı kuvvetlerimiz var. Bu tıp terör olaylara süratlice müdahale edebilecek timlerin profesyonelleştirilmesi sağlanacak. Bir başkası de dış askeri, cezai ve mali istihbaratın tekrar düzenlenmesiyle ilgili ıslahatlar olacak. Değerli talimatlardan biri de dini aşırıcılığa karşı bir dizi sistematik tedbirin alınmasına yönelik gerçekleşti.

Güvenlik dışında verilen kararlarda bilhassa halkın refahını yükseltmeye yönelik tedbirler alınacak. Bu kapsamda toplum içindeki çok mülkiyet tabakalaşmasının, gelir dağılımındaki adaletsizliğin giderilmesi ve bunun bir düzeneğinin oluşturulmasıyla ilgili adımlar atılacak. Ülkemizde akut meseleler var. Devletimizin ömür ve refah düzeyini yükseltmesi gerekiyor. Son yıllarda Kazakistan’ın ulusal geliri yükseldi, iktisadı güçlendi; lakin olaylar, gelir dağılımında adaletsizlik olduğunu ve bunun tahliline yönelik devlet sisteminde eksikliklerin bulunduğunu gösterdi.

Kazakistan’da hür piyasa iktisadının güçlendirilmesine yönelik kararlar alındı. Bilhassa de küçük ölçekli kobilerin geliştirilmesi; yani kendi içimizde vatanına hizmet etmek isteyen iş adamlarının gerçek rekabetçi bir ortamda işlerini geliştirilmesiyle ilgili üç hafta içerisinde hükümete sosyo-ekonomik alanda bir yol haritası çizilmesi gerektiği söylendi. Bu süreçte bürokratik problemlerin giderilmesi, bilhassa de kamu-ilahe kontratlarının gözden geçirilmesi, satın alma prosedürlerinin revize edilmesi, piyasadaki kartel sisteminin yine yapılandırılması üzere düzenlemeler yapılacak. Bununla birlikte iktisadın ve endüstrinin çeşitlendirilmesine yönelik başlatılan ıslahat süreci de devam edecek. Örnek vermek gerekirse, Kazakistan güçlü maden yataklarına sahiptir. Alüminyum ve bakır üzere varlıklı yer altı zenginliklerimiz var fakat bunların katma kıymetli eserler olarak iktisada kazandırılması gerekiyor. Bir de petrol ve gaz kesiminde de çok süratli gelişen bir ekonomimiz var. Lakin buna karşın 2020 yılı sayılarına nazaran, yalnızca petrol, gaz ve madencilik ile makinelerin araç gereçlerin ve eserlerinin toplamında ithalat yapılmış. İlerleyen süreçte ithalat açıklarının kapatılmasıyla ilgili adımlar atılacak. Genel olarak tüm sanayi alanında derin tahlillerin yapılması, hangi bölümde daha güçlü olabiliriz sorusunun yanıtlanması gerekiyor. Bununla ilgili somut adımların atılmasına yönelik bir program uygulanacak. Ayrıyeten Cumhurbaşkanımız enflasyon bazında besin fiyatlarının artışına vurgu yapmıştı. Biliyorsunuz ki salgın sürecinde bir krizden geçiyoruz. İşte bunun için de önümüzdeki üç yıl içinde besin güvenliği konusunda hükümete, somut bir program ve hareket planının yapılmasına yönelik talimatlar verildi. Bunun dışında Cumhurbaşkanımız tarafından devlet vazifelilerinin ve lokal yetkililerin, halkın gerçek sıkıntılarını çözmede yetersiz kaldığı belirtildi. Bu yüzden de devlet memurlarının ve yöneticilerinin liyakat temelinde profesyonelleştirilmesine yönelik bir programın oluşturulması talimatı verildi.

Ekonomimizdeki istikrarı sağlamak ve halkın refahını yükseltmek emeliyle maaşlar arttırılıyor; ancak yüksek enflasyon, bunları bir biçimde etkisiz hale getiriyor. Bunun için Merkez Bankası’ndan enflasyon amacının 2025 yılına kadar %3-4 civarında tutturulmasıyla ilgili talimatlar verildi. Ayrıyeten Kazakistan’a yerli ve direkt yatırımları çekmek için gerekli şartların sağlanması noktasında kıymetli adımlar atılacak. İç göç sorununun tahlil edilip tahliller bulunması bir başka değerli sorun. Cumhurbaşkanımız, genel manada kamu idaresinin bir ıslahata muhtaç olduğunu belirtti. Gençlere yönelik fırsatların sunulması başta geliyor. Biliyorsunuz, Cumhurbaşkanımız vazifeye geldiğinde, Cumhurbaşkanının genç uzmanlar takımını açıklamıştı. 5-6 etaplı bir süreçten geçen gençlerin yer aldığı 300 kişilik takımın, bulunduğu noktadan daha üst düzeylere atamasının yapılmasına yönelik siyasete devam edilecek. Bu kapsamda genç işsizlerin azaltılmasına ait çalışmalar hızlandırılacak.

Öbür bir değerli mevzu da kaliteli eğitimle ilgili çalışmaların hayata geçirilmesi olacak. Bilhassa öğretmenlerin statüsüyle ilgili düzenlemeler yapılacak. Ayrıyeten ülkemizdeki üniversitelerimizin dünyadaki rekabet gücünün arttırılması ve bununla ilgili 2025 yılına kadar Kazakistan’da beş şubenin açılmasına yönelik çalışmalara sürat verilecek. Mesleksel eğitimde, bilhassa mühendislerin ve sanayicilerin yetiştirilmesine yönelik programlar gözden geçirilecek. Genel tabloya baktığımız vakit Cumhurbaşkanımızın yetkililere verdiği talimatlar, toplumsal devlet ve rekabetçi iktisat kurallarının oluşturulmasıyla ilgili oldu.

Siyasi alanda yapılacak ıslahatlar da var. Geçen yıllarda birçok ıslahat yapıldı. Örnek vermemiz gerekirse; toplumsal ahenk kurulu kuruldu.     Sivil toplum kuruluşları (STK) üyeleri, milletvekilleri ve devlet yetkilileri katıldı. Cumhurbaşkanımız buna şahsen başkanlık etti. Öteki taraftan seçim yasası kapsamında seçim barajı %7’den %5’e indirildi. Bunun dışında siyasi partilerle ilgili yapılan değişiklikle ilgili maddede, mecliste muhalefet partisi anlayışı getirildi. Kâfi sandalye sayısı olmamasına karşın kurullarda başkanlık edebilme hakkı tanındı. Siyasi partilerde aday süreciyle ilgili değişiklikler yapıldı. Parti kontenjanın en az %30 genç ve bayanlardan oluşmasına ilgili bir düzenlemeye gidildi. Parlamenter seçimlerde oy pusulalarında herkese karşı oy seçeneği getirildi. Parti kurulması kolaylaştırıldı.

Bu protestolara dair değerli bir şey de biliyorsunuz ki; Cumhurbaşkanı misyona geldiğinde, mitinglerle ilgili bir kanun değişikliği yapıldı. Kelam konusu kanun değişikliğiyle, daha evvel 15 gün evvelden başvurulması halinde müsaadeye tabi tutulan şov hakkı, 3 güne düşürüldü. Münasebetiyle yapılan düzenlemeye nazaran, müracaatlar hakkında 3 gün içerisinde itiraz gelmezse, müsaade olarak kabul ediliyor.

Bunun dışında tarihimizde birinci sefer kırsal kısımlarda muhtar ve kaymakam seçimleri yapıldı. İnsan haklarının korunmasında önemli değişikliklere gidildi. Mesela ceza kanunun kimi unsurları cürüm olmaktan çıkarıldı ve insanileştirildi. Tıpkı vakitte idam cezası kaldırıldı. İnsan haklarını müdafaaya yönelik; yani ombudsmanlık yetki alanlarıyla ilgili bir kanun kabul edildi. Daha evvel ombudsmanımız 10-15 kişilik küçük bir takımla çalışıyordu. Artık takım hem bölgesel bazda genişletildi hem de takımın yetki alanları genişletildi. Yani Kazakistan’da hem sosyo-ekonomik hem de siyasi alanda devam eden bir süreç vardı lakin 13 Ocak 2022 tarihi prestijiyle daha kararlı ve kapsamlı bir sürece geçildi. Bununla ilgili Cumhurbaşkanımız siyasi ıslahatları aceleye getirmeden süreci STK’lar, insan hakları aktivistleri ve kendisinin de şahsen yer alacağı Ahenk Kurulu çerçevesinde yürüteceğini söyledi. Geniş kapsamlı siyasi ıslahatlar paketinin önümüzdeki Eylül ayında yapılacak meclis açılışında açıklanmasını bekliyoruz.

Kazakistan, yeni bir periyoda ayak bastı. Türkiye’de “Bir musibet bin nasihatten iyidir” diye manalı bir atasözü vardır. Bir büyükelçi olarak değil; bir vatandaş olarak Kazakistan’ın yeni periyotta çok farklı olacağına inanıyorum. Bütün halkımız tarafından devletimize ve Cumhurbaşkanımıza büyük bir inanç oluştuğunu gördük. Nitekim Kazakistan halkı devletimizin güçlenmesine yönelik büyük bir inanca sahip ve bunu da birlik beraberlik içinde daha çok sorumluluk üstlenerek yapacağımıza inanıyorum.

KGAÖ’NÜN ÜLKEDEN AYRILMA SÜRECİ

KGAÖ, bizim kurucu üyesi olduğumuz ve işbirliği yaptığımız bir örgüt. Çok kritik bir devirde bir karar alındı. Bu örgüte dayanak davetinde bulunduk ve barış gücü dayanak daveti, silahlı terör kümelerine karşı moral üstünlüğü sağlamak için dönüm noktası oldu. Zira alanda hücumlar yapan terör kümelerinin ya yurt içinde ya da yurt dışında bir ortak karar verme, yönlendirme merkezi vardı. Barış gücünün gelmesiyle bunlar emellerine ulaşamayacağını anladı; yani ruhsal üstünlük bir anda devlet tarafında geçti. Şayet barış gücü daveti yapılmasaydı, 2 milyondan fazla nüfusu olan Kazakistan’ın en kıymetli ticaret ve kültür merkezi olan bir kentimiz, silahlı teröristlerin ve provokatörlerin kalesi haline gelecekti ve oradaki vatandaşlarımız tutsak kalacaktı. Tekrar de Kazakistan Silahlı Kuvvetleri, bununla ilgili uğraşını sürdürecekti lakin sivil-asker kaybı açısından büyük bir felaketin önüne geçildi. Hatta şöyle bir risk de oldu. Şayet Almatı bunların eline geçseydi, o vakit tüm güney bölgelerinin bunların eline geçme riski vardı; zira biliyorsunuz, kelam konusu protesto şovları Kazakistan’ın 11 bölgesinde yaşandı ve 9 bölgede devletin değerli binaları yağmalandı. Tabi yağmalama daha çok Almatı da oldu. Olayların tek merkezden yönetildiğini düşünürsek, barış gücünün gelmesi bu türlü bir tesir yaptı. Barış gücünün de sorumluluk alanı belirliydi; yani hem devletin kurumları hem ekonomik sanayi merkezleri bir bir muhafaza altına alındı. Mesela Almatı’da elektrik santrali merkezi var. Oraya da bir akın yapıldı. Oranın müdafaasını barış gücüne verdik. Barış gücünün gelmesiyle birliklerimizi taarruzlara karşı başşehir ve öbür noktalara gönderdik. Lakin bu süreç içericinde çok ağır bilgi kirliliğinin olduğunu gördük. Biz Türk kamuoyundaki bilgi kirliğine karşı şunu tabir ettik: Bu kararı alan Kazakistan devleti ve anayasal yetki verilen Cumhurbaşkanı’dır. Bu kararı vermek, Kazakistan’ın yasal hakkıdır. Siz bunu eleştirebilirsiniz, beğenmeyebilirsiniz ancak şayet biz kardeş halksak, birbirimizin kaygısını düşünüyorsak, siz buna hürmet göstermelisiniz. Yani Kazakistan Cumhurbaşkanı’nın kararını, meşruiyetini tartışmaya hiç gerek yok ve onun kararını sabote edecek tabirler kullanmaya da gerek yok. Batılıların oyununa gelmeye aslında hiç gerek yok. Neymiş Rus askeri geldiği yerden aslında çıkmazmış. Gördünüz birinci çıkan birlikler de Rus askeri oldu. Soruyorum bu insanlara, sizin bu kadar kıyamet kopardığınız iddialarınız nerede? Gelsinler özür dilesinler ve hürmet duyarız, desinler. Bütün suçlamaları geri alsınlar. Burada bu cins tartışmalar yaratarak Kazak-Rus çatışma ortamının oluşması riski de doğdu. Sizin yaptığınız bütün açıklamalar, Kazakistan’a yansıyacak. Kazakistan halkı da “Biz bir şeyin farkında değilmişiz. Milletlerarası kamuoyu daha çok farkındaymış.” diyecek. Yani bu tıp olaylarda daha sağduyulu davranmak gerekir. Maalesef hem kendi vatandaşlarımız nezdinde hem Türk kamuoyunda hem öbür ülkelerde bu tıp algı oluşturuldu. Barış gücü iki gün sonra çekilecek, dedik. Hala inanmayan ülkeler vardı. Göreceğiz diyenler vardı. 13 Ocak 2022 tarihi prestijiyle birinci olarak Rusya’nın barış gücü birlikleri çekilmeye başladı. 14 Ocak 2022 tarihinde de Belarus askeri birlikleriyle birlikte 10 tane uçak ülkeden ayrıldı. Bunun dışında Ermenistan, Tacikistan ve Kırgızistan askeri birlikleri misyonlarını tamamlayarak ülkelerine döndüler. Bütün sevkiyatların tamamlanması 19 Ocak 2022 tarihinde son bulacak. 

KAZAKİSTAN VE TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATLARI’NIN İŞ BİRLİĞİ

Türk Devletleri Teşkilatı’yla münasebetlerimiz ve işbirliğimiz uzun periyodun sonucudur. Bu süreçten sonra teşkilatla alakamız sekteye uğramayacak. Aksine teşkilat, bilhassa Cumhurbaşkanımızın söylediği üzere ekonomimizin çeşitlendirilmesinde, ticaretin geliştirilmesinde değerli rol oynayacak. Sosyo-ekonomik alanda ıslahatların yapılmasında birbirimizin deneyimlerinden faydalanma vakti, birbirimize dayanak olma vakti. Biz Türk Devletleri Teşkilatı olarak aramızdaki ticaret ve yatırımla ilgili pürüzleri kaldırıp bunları hızlandırmaya yönelik ne kadar çok işbirliği yapabilirsek, o kadar birbirimize yarar sağlayacağız. Türk Devletleri Teşkilatı daha somut projelere yönelecektir. Gerçek manada çalışan bir teşkilat olduğunu kanıtlaması gerekiyor. Kazakistan olarak da biz buna her türlü katkıyı sağlamaya hazırız.

KAZAKİSTAN’DA YAŞANANMASI BEKLENEN GELİŞMELER

Kazakistan’ın iç ve dış siyasetinde dramatik gelişmeler yaşanmayacak; ama Cumhurbaşkanımızın dediği üzere Kazakistan’ın kendi ulusal çıkarları önceliğimiz olacak. Biz, Kazakistan’ın ulusal çıkarları neyse ona nazaran kararlı bir işbirliği yapacağız. Bizim açımızdan dış siyasetteki ulusal çıkarlarımız kendimize komşu olan ülkelerle bağlantılarımızı daha da güçlendirmekten geçiyor. Kazan-kazan anlayışı doğrultusunda, eşit egemenlik haklarımızı da koruyarak işbirliğimizi güçlendirmeyi amaçlıyoruz. Tabi komşularımızda dostça davranmalı. Mevcut iştirak bağlarımızın de güçlenmesi gerekiyor.  Başta Rusya, Çin ve Orta Asya’daki kardeş cumhuriyetlerimiz geliyor. Ayrıyeten Hazar üzerindeki ülkelerle; örneğin Azerbaycan ve İran üzere komşularımızla ilgilerimizi geliştirmemiz gerekecek. Tekrar Türk Dünyası’ndaki işbirliğimiz kendi dinamik sürecinde devam edecek. Onun için Kazakistan dış siyasetinde büyük bir değişiklik olacağını zannetmiyorum. Lakin Kazakistan’da demokrasi ve insan hakları alanında yapılan ıslahatlar, bilhassa bizi kimi noktalarda eleştiren Batılı ülkelerle ve kimi milletlerarası kuruluşlarla münasebetlerimizi sağlamlaştıracak. Lakin dediğim üzere, bunların hepsinin temelinde Kazakistan’ın iç öncelikleri var ve şu anda da artık net olarak görebildiğimiz hususlar; demokrasi, insan hakları ve söz özgürlüğü… Bizim dinamizmimiz otomatik formda dünyaya ve bölgemize de yansıyacak. İç siyasette ise daha evvel birçok nokta söyledim. Siyasi ıslahatlarla başlayan süreç devam edecek. Yeni siyasi ıslahatların açıklanmasını bekliyoruz. İç siyasette istikrarlar değişecek. Artık halk için hizmet devri. Bunun için hem siyasi partilerin hem de devletteki üst seviye yöneticilerin anlayışı değişecek. Sorumluluk artacak, şeffaflık, halka hizmet, bunların hepsi iç siyasete yansıyacak. Güçlü bir demokrasiye ulaşmak için yalnızca devlet değil; toplum da sorumlu olacak. İlerleyen vakitlerde toplum içinde yer alan STK’ların ve insan hakları aktivistlerinin de bir sorumluluk alanı olacak. Yalnızca devlet tarafından değil; toplumla birlikte sürdürülebilir bir sistemin oluşturulmasına yönelik iç siyasette değişiklikler olacak.

TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATI SÜRECE NASIL YAKLAŞMALI

Kazakistan’da meydana gelen olaylarda bir güvenlik açığının olduğunu, devlet sisteminin halk nezdinde zayıf olduğunu, özgür iktisatta, rekabette eksikliklerin yaşandığını ve yolsuzluklar olduğunu gördük. Bunların hepsinin giderilmesi gerekiyor. Türk Devletleri Teşkliatı olarak nasıl bir ders çıkartmamız gerektiğine gelirsek; Kazakistan’daki riskler başka devletler için de tıpkı mı tabi buna biz karar veremeyiz. Lakin Kazakistan’da olup bitenleri başta komşu ülkeler olmak üzere, herkes takip edip bir yere not aldı. Kazakistan üzere iktisadı güçlü, dış siyasette aktif olan bir ülkede bu tıp olayların yaşanması, herkes için bir şok tesiri yarattı. Türk Devletleri Teşkilatı olarak bu krizden çıkaracağımız en büyük ders, kimi dış güçlerin algı operasyonunu kendi açımızdan yanlışsız okumamız ve bu algı operasyonlarına kapılmamamız için bağlantı eksikliğini gidermememizdir. Bunun için “think tank” üzere kuruluşlar olsun başka kanaat başkanları olsun bu çeşit kurum ve kuruluşlarla daha yakın alakada olmamız gerekiyor. Zira bu olaylarda yapılan manipülasyonlara çok açık ve zayıf olduğumuzu gördük. Türkiye açısından söyleyeyim; birçok alanda Kazakistan’ı bilip bilmeyen birçok uzman ortaya çıktı. Bölgeye hiç gitmeyen, Kazakistan’ın ulusal çıkarlarını bilmeyen uzmanlar ortaya çıktı. Bu uzmanlar tarafından yanlış bilgiler, farklı senaryolar, güzel olmayan komplo teorileri ortaya atıldı. İşte bunun için bu türlü kriz vakitlerinde süreci daha uygun yönetmek gayesiyle tahminen ortak bir ağ oluşturabiliriz. İrtibattan başlayarak acil durumlarda ne cins dayanaklar sağlanabilir sorusuna ait Türk Devletleri Teşkilatı kapsamlı bir araştırma bir raporu sunabilir. Biz Kazakistan olarak deneyimlerimizi paylaşmaya hazırız.